نقدی بر روایتگر حلقه‌ی شرف

1. نخستین تلخیِ روایتِ ابوالفضلِ فاتح که در چشمانِ من فرو رفت، تصلب و جمودِ هولناکِ برخی پیرامونیانِ میرحسینِ موسوی است. در تبیینِ او از باورها و موضع‌گیری‌های موسوی هیچ نشانی از دگرگونیِ آرام اما آشکارِ موسوی پس از کودتای انتخاباتی نمی‌بینید. موسوی ایده‌آل از نظرِ فاتح و دوستانش همان سوگلیِ خمینی است؛ شخصیتی خشک با باورهایی ازلی و ابدی که هر چه دارد از امام دارد. سیاستمداری که به‌خاطرِ حلقه‌ی بسته‌ی یارانش باید ستایش شود و صداهای بیرونِ این حلقه گاه حتی به معاندان و ناآگاهان نسبت داده شود. در روایتِ فاتح از همراهیِ گام به گام و البته محتاطانه‌ی موسوی با خواست‌های جنبشِ سبز (به‌ویژه در بیانیه‌ی شانزدهم) هیچ نشانی نمی‌بینید. این از نظرِ من هشداردهنده است و گمان می‌کنم موسوی به مشاورانِ تیزبینی چون تاجیک و حجاریان بیش‌تر نیازمند است تا فاتح و بهشتی.
2. حقیقتِ تلخِ دیگری که از میانِ سطر سطرِ نوشته‌های فاتح خودنمایی می‌کند، ستایشِ هولناک از موسوی در قامتِ یک پیشوا است. من از اساس به چنین رویکردی بدبین و کافر هستم. افزون بر آنکه به‌هیچ رو چنین بت‌سازی‌هایی را به‌سودِ ملت و آینده‌ی ایران نمی‌بینم. در روایتِ فاتح، موسوی هرگز راهِ اشتباه نمی‌رود اما جنبشِ سبز (بخوانید ملتِ ایران) چرا.
3. در برابرِ قهرمان‌سازی از موسوی، نسبت دادنِ خواست‌های جمهوری‌خواهانه‌ی جنبشِ سبز به معاندان و گفتنِ اینکه در گوشه و کنار با انگیزه‌هایی خاص شعارِ «جمهوریِ ایرانی» سر داده شد یا به ولایتِ فقیه و رهبری توهین شد که ربطي به مهندس نداشت، واقعیتِ تلخِ دیگری را پیشِ روی ما می‌نهد؛ در حلقه‌ی یارانِ موسوی کسانی چون فاتح هستند که می‌خواهند به پشتیبانی از او قلم بزنند اما فرآورده‌ی کارِشان به زیانِ موسوی پایان می‌یابد. دلیلِ روشن‌اش آنکه موسوی در هیچ‌کدام از بیانیه‌های خود پس از کودتای انتخاباتی کوچک‌ترین اشاره‌ای به رهبرِ کنونی نکرد و این برای خودش معنا و دلالتِ سیاسیِ مهمی داشت. موسوی پس از مصاحبه‌ی خود با خبرنگاران یک ساعت مانده به پایانِ بیست و دومِ خرداد دیگر تا به امروز از رهبر به‌عنوانِ سرچشمه‌ی اصلیِ کودتای انتخاباتی هیچ درخواستی نکرد و آگاهانه خامنه‌ای را در تمامِ بیانیه‌های خود نادیده گرفت. اکنون خاله خرسه در یادداشتی به‌روشنی می‌گوید که «شعارِ ضدِ خامنه‌ای» موردِ تاییدِ موسوی نیست و این یعنی بی‌اثر کردنِ سکوتِ زیرکانه‌ی تمامیِ بیانیه‌های موسوی پس از کودتای رهبری. میزانِ درکِ فاتح از ژرفای خواست‌های جنبشِ سبز نیز بسیار پایین و رویکردِ او به جنبش (همراه با تقسیم‌بندیِ آن به سبزِ اصیل و غیرِاصیل) بسی کوته‌بینانه است. در نگرشِ به‌شدت تمامیت‌خواهانه‌ی او، سکولارها و بی‌دینان (به‌گفته‌ی خودش «غیرموحدان») هیچ جایی در این جنبش ندارند. دگراندیشان و دگرباشان پیشاپیش در فردای پیروزیِ سبزِ اصیل و موردِ پسندِ فاتح به همان برچسب‌هایی نواخته خواهند شد که امروز تازیانه‌های آن را بر جسم و روحِ خود تاب می‌آورند؛ فسادِ عقیدتی و فسادِ اخلاقی. نسبت دادنِ واقعیتِ انکارناپذیرِ رویاروییِ جنبش با خامنه‌ای به دشمنان و ناچیز خواندنِ آن نیز جز خودفریبی و دروغ‌بافی نیست. چنین رویکردی هیچ تفاوتِ بنیادینی با ادعاهای کودتاگران درباره‌ی جنبشِ سبز ندارد.
4. پرت‌ترین بخشِ نوشتارِ فاتح اما این فراز است: «روزی به آقای مهندس موسوی عرض کردم که کشور ما از ماجرای دکتر مصدق و آیت الله کاشانی صرف‌نظر از آنکه حق به چه میزان و با که بود، بهره‌ی چندانی نبرد جز آنکه دیکتاتوری شاه سال‌های بیش‌تری بر کشور سایه انداخت. این نگرانی هست که ماجرای شما و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز تکرار تاریخ شود و در پی آن دشواری‌ها افزون‌تر شود. گفت: “من همه‌ی تلاشم را کرده و می‌کنم که چنین نشود و هر قدم مثبتی را پاسخ خواهم داد”.»
به‌باورِ من در موردِ شرایطِ کنونی یا نباید به شبیه‌سازی‌های تاریخی چنگ زد یا اگر به آن دست یازیده می‌شود دست‌ِکم باید درست شباهت‌ها را در نظر گرفت. نویسنده خود می‌گوید که اختلافِ مصدق و کاشانی به تقویتِ دیکتاتوریِ شاه انجامید. سپس ناگهان در موردِ خامنه‌ای (که بی‌گمان دیکتاتورِ کنونی است) جای کاشانی و شاه را عوض می‌کند، کاشانیِ کنونی ناپدید می‌شود و شاهِ کنونی می‌شود آزادی‌خواه. یعنی حضرتِ رهبر لابد مبارزِ راهِ آزادی و هم‌رزمِ موسوی در ستیز با استبداد است؛ دیکتاتور می‌شود هم‌رزمِ موسوی و به او دیگر نباید بگویید دیکتاتور. شعبده از این بهتر؟
هر کس با اندکی درنگ به‌آسانی می‌فهمد که اگر بنا به تشبیهِ این دوران به دهه‌ی سی باشد، کروبی جای کاشانی ست، موسوی جای مصدق و خامنه‌ای جای شاه. خردمندانه است که کسی بگوید اختلافِ این دو رهبرِ جنبش (کروبی و موسوی) می‌تواند به تقویتِ دیکتاتوریِ خامنه‌ای بینجامد. اما اگر خامنه‌ای را جای کاشانی بگیریم، دیکتاتورِ کنونی که خواهد بود؟ احمدی‌نژاد؟ اما این درست همانندِ آن است که ارتشبد زاهدی را دیکتاتورِ آن دوران بدانیم و بگوییم که اختلافِ شاه و مصدق به تقویتِ دیکتاتوریِ زاهدی انجامید. آیا چنین سخنی بی‌معنی نیست؟ زاهدی چیزی جز مهره‌ی شاه بود؟ احمدی‌نژاد چیزی جز مهره‌ی خامنه‌ای است؟ از موسوی در شگفت هستم که چگونه این سخنِ نادرست را پذیرفته و به گوینده گوشزد نکرده که قیاسش یکسره نارواست!
5. با داشتنِ دوستی همچون ابوالفضلِ فاتح، موسوی نیاز به هیچ دشمنی ندارد. چنین دوستانی به‌تنهایی تمامِ رشته‌هایی را که در این مدت با زیرکی و به سرپنجه‌ی درایتِ سیاسی تنیده شده، یک‌شبه پنبه می‌کنند. اما این میان وظیفه‌ی ما چیست؟ گمان می‌کنم از هم اکنون باید خطرِ مصادره شدنِ خون‌ها، شکنجه‌ها، تجاوزها، زندان‌ها، آوارگی‌های ناشی از ترکِ اجباریِ وطن و تمامیِ هزینه‌های این جنبش را به‌سودِ تمامیت‌خواهان جدی بگیریم و نگذاریم این بار نیز کابوسِ سلطه‌ی مشتی عقب‌مانده بر این جنبشِ تکثرگرا و دموکراتیک، آن را به جمودی تک‌صدایی و استبدادی مسخ سازد. نوشتارهایی از جنسِ آنچه فاتح نگاشته، از این جهت بسی زنهاردهنده است!

در همین زمینه:

آقای فاتح! شما هم کم باهوش نیستید / سارا زرتشت

تنها کیهان و ضدِ انقلاب از نوشتارِ فاتح انتقاد کردند / سایتِ کلمه