علم خدا و اختیار انسان

جمعه، 28 شهريور، 1382

آيا "علم مطلق" خداوند با "اختيار" انسان سازگاری دارد؟

جواب اين پرسش را اکثرا چنين داده‌اند: «اگر خداوند می‌داند که شما آزادانه عملی را انجام خواهيد داد، در اينصورت خداوند می‌داند که شما آزادانه کاری را انجام خواهيد داد و می‌داند که می‌توانستيد از آن سرباز زنيد. لذا آن عمل، در اثر علم سابق خداوند ضروری نمی‌شود.»

اما به قول "چارلز تاليافرو" (Charls Taliaferro) ـ فيلسوف دين ـ معاصر: «اگر خداوند می‌داند که شما آزادانه عمل A را انجام خواهيد داد، آنگاه صادق است که شما واقعا A را انجام خواهيد داد. اما اگر آزاد هستيد، آيا در انجام ندادن A آزاد خواهيد بود؟ با در نظر گرفتن اينکه از پيش معلوم است A را انجام خواهيد داد، به‌نظر می‌رسد که در انجام A مجبور باشيد... اگر خدا می‌داند که شما آزادانه A را انجام خواهيد داد، آنگاه به‌نظر می‌رسد که بايد اکنون امری واقعی ناظر به آنچه انجام خواهيد داد و انجام نخواهيد داد، در کار باشد، و به اين دليل، انجام آزادانه A از جانب شما به يک معنا تغييرناپذير است.»

فرض کنيد که خداوند از پيش می‌داند که شما آزادانه وبلاگ من را خواهيد خواند. يا فرض کنيد خداوند به شما می‌گويد که چه چيزی را آزادانه انجام خواهيد داد. در چنين اوضاع و احوالی، که هم شما و هم خداوند به آنچه شما آزادانه ( از روی اختيار ) انجام خواهيد داد، عالم هستيد، آيا کمی غيرمعقول نيست که معتقد باشيم جبری در کار نيست؟!!!

يعنی در اين فرض، آيا شما می‌توانيد به‌گونه‌ای ديگر عمل کنيد؟