۱۳۸۲ مرداد ۱۳, دوشنبه

تعریف عقلانیت ابزاری

دوشنبه، 13 مرداد، 1382

برای دوست عزيزم "شوکران":

عقلانيت ابزاری (instrumental reason) يا همان "عقل مدرن" از اصطلاحاتی است که توسط فيلسوف و جامعه‌شناس آلمانی "يورگن هابرماس" متداول گرديد و به اين معنی است که انسان به همه چيز به چشم ابزار نگاه کند. از ديد اين عقلانيت، هيچ چيز غايت خود نيست و هيچ چيز در خود تمام نمی‌شود و مطلوب بالذات قرار نمی‌گيرد، بلکه وسيله‌ای قرار می‌گيرد برای رسيدن به مطلوبی ديگر که آن مطلوب ديگر را نيز تنها انسان تعريف می‌کند. گوئی "طبيعت" از پيش خود هيچ هويتی ندارد و ما با تصرفات خود به آن هويت می‌بخشيم. در جهان جديد، ما آدميان هستيم که بايد به همه چيز شکل بدهيم و به اين عالم صورت‌بخشی کنيم [در نگرش "انسان جديد" هيچ چيز در جهان بنا نيست بر صورت پيشين خود بماند]. برای بشر جديد ظاهرا در اين جهان هيچ‌گونه اندازه‌گيری ثابت دست‌نخوردنی وجود ندارد. همين نگاه ابزاری به طبيعت امروز برای ما مشکلات "زيست محيطی" فراوانی بوجود آورده است [البته اين نگاه ابزاری منحصر به طبيعت هم نماند و خود مقوله "انسان" را نيز تحت اين نگرش در آورد].

عبدالکريم سروش: سنت و سکولاريزم ـ انتشارات صراط

۱ نظر:

  1. نويسنده: امير


    دوشنبه، 13 مرداد 1382، ساعت 19:25

    برای ماسه وبرگ: سلام! از نظری که برای (سوفيست)داديد،ممنونم. بله،ملکيان متفکری است با دغدغه های اگزيستانسياليستی و روشی تحليلی برای بيان آن دغدغه ها. اما تا آنجا که من می دانم ملکيان به تبع ويتگنشتاين،ارائه تعريف (definition) را در مورد اشياء محال ميدونه. اما البته به چيز ديگری مثل:"ايضاح مفهومی" يا "بيان مراد شخصی" باور داره تا مقصود متکلم از لفظ در پرده ابهام نماند. در باب "فلسفه تحليلی" با همه اهيتش متاسفانه مطالعات جدی نداشته ام لذا از داوری در باره سخنان شما خودداری می کنم. اما اينکه مرا از شيفتگی نسبت به ملکيان بازداشتيد،کاملا با شما موافقم و از اين جهت خودم هم کمی نگرانم. برای امثال من که شيفتگی نسبت به "دين" را کنار گذاشتيم واقعا مضحک خواهد بود اگر بخواهيم شيفته اشخاص و ايده های آنها شويم. وبلاگ بسياز زيبا و جالبی داريد. گاهی برای ما حالاتی پيش می آيد که برای ديگران چندان قابل فهم نيست،مثل همين شعر شما. و البته شعر زيبائی بود. موفق باشيد. امير


    E-mail: amirmoosavi@hotmail.com


    URL: http://www.soufist.persianblog.com/
    [حذف]

    نويسنده: ماسه و برگ(صالح)


    دوشنبه، 13 مرداد 1382، ساعت 2:0

    راجع به ملکيانم باشما موافقم برای ايمان شخصی آموزه هاش به درد می خوره گرچه به شدت به سنت اگزيستنسياليستی وابستس و روشش هم به سمت فلسفه تحليلييه که من باهاش خيلی مشکل دارم ،فکر ميکنه هی با تعريف دادن حقيقت روشن ميشه،در صورتی که تعريف ها صرفامفاهيمی هستن که به موضوع تحميل ميشن و ميتونن متفاوت باشن مهمترين اشکال اين دسته اينه که فکر می کنن زبان شفاف بازنمای حقيقته اين ايده رو هم راسل و ويتکنشتاين دور اول بهش دامن زدن نر صورتی که کاملا زير سوال رفته . به لحاظ شخصی هم از اينهمه است پس بايد های آقای ملکيان حالم به هم می خوره ضمنمراقب باشيد دچار شيفتگی نشيد. به هر حال اگر حقيقتی هم باشه بسيار دور تر از اينه که با تعريف دست يافتنی باشه. اگر به ما هم سری بزنيد خوشحال ميشم


    E-mail: saleh_od@yahoo.com


    URL: sss888.persianblog.com
    [حذف]

    نويسنده: ماسه و برگ(صالح)


    دوشنبه، 13 مرداد 1382، ساعت 1:49

    سلام دوست عزيز خوشحالم که وبلاگت رو ديدم .چند نکته رو می خواستم بگم اوليش اينکه عقلانيت ابزاری چيزی هست که با نام وبر پيوند خورده و بعد ها فرانکفورتی ها با ترکيب اين مفهوم و نگاه انتقادی مارکس به پزيتوبسم در روش و به ازخود بيگانگيی که خرد ابزاری ايجاد ميکنه حمله بردن و بعد هابماس با تعديل اين نظريه جايگاهی قابل قبولی رو براش در نظر گرفت با اين نقد که نبايد از حدود خودش عدول کنه و در کنار عقلانيت هرمنوتيکی و عقلانيت رهايی بخش حضورش ضروري ست گرچه ديدگاه پسامدرن هايی مانند ليوتار يا فيلسوف علمی چون فايرابند بد بينانه تره گرچه فکر کنم اين نکته بيشتر به سروش بر ميگرده چون نقل قول کرده بوديد


    E-mail: saleh_od@yahoo.com


    URL: sss888.persianblog.com
    [حذف]

    پاسخحذف