دنیای بیگانه‌ی زن

1. برخی سویه‌های دنیای زنانه برایِ من همیشه توجیه‌ناپذیر بوده است. هنوز هم در شگفت هستم که چرا این جنس همیشه خودش برای خودش مسئله بوده است! چرا یک زن همیشه سرگرمِ خود، به‌مثابه‌ی ابژه و شیء، است؟
اینهمه خوددرگیری و خودکاوی از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ آیا این انبوهِ احساس‌نویسی‌ها نشان از جزر و مدِ پرشتابِ درون ندارد؟ چگونه چنین وجودِ پرآشوبی می‌تواند بر ذهنِ خود سامانِ منطقی برقرار سازد؟
درگیریِ احساسیِ زن حتی زمانی که معطوف به دیگری باشد، باز خودِ او را موضوعِ تردیدها و پرسش‌های درونی می‌سازد. نمونه‌اش ماجرای شیرینِ عشق (1) برای این جنس است. پرسشِ «آيا من او را دوست دارم؟» که هر زن هزاران بار از خود می‌پرسد، شاهدِ رسایی ست بر حضورِ پر رنگِ وجودِ او در تردیدی که از احساسِ خود نسبت به دیگری در می‌افکند. این پرسش از عشق به دیگری، به‌فرجام به پرسش از اساسِ احساسِ خودِ زن راه می‌برد. جزر و مدهای درونی، همیشه پاسخِ آن پرسش و پرسش‌های مشابه را دگرگون می‌سازند. سردرگمیِ عاطفیِ این جنس، فرجامِ گریزناپذیرِ چنین شاکله‌ی وجودی است.
روشن است که قصدِ من انکارِ وجودِ این تردیدها و خوددرگیری‌ها در جنسِ مرد نیست. اما گمان نمی‌کنم کسی تردیدی داشته باشد در اینکه بسامد و فراوانیِ چنین حالتی در جنسِ زن چنان است که می‌توان آن را وضعِ طبیعیِ این جنس نامید.
وانگهی ماجرا تنها به خوددرگیریِ احساسی پایان نمی‌یابد بلکه تنِ زن نیز خود نمونه‌ی فیزیکالِ جزر و مد است؛ دوره‌های خون‌ریزی و تنفر از خویش. اکنون تن و احساس / بیرون و درون هر یک بر دیگری زخم می‌زند و فرآورده‌اش وجودی چنین پرآشوب است که لحظه‌ای به خود و همگان عشق می‌ورزد و آنی دیگر از خود و همگان بی‌زار است.
باری، آزمونِ ادعای این نوشتار بسیار ساده است. اگر به دور و برِ خود در همین مجازستان نگاهی بیندازیم با شمارِ سرسام‌آوری از وبلاگ‌های این جنس روبرو می‌شویم که لبریز است از احساس‌نوشته‌ها و یادداشت‌هایی که بیش‌تر و در بدترین حالت گزارشِ روزانه از زندگی و روابطِ شخصی یا در حالتِ بهتر روایتِ کمابیش زیبا از حس‌های درونی و تصویرِ جزر و مدهای فردی و در بهترین حالت ساختنِ صورتی کلی از حسی جزیی و نگارشِ تابلوییِ ماندگار از رابطه‌ای گذراست. البته از این نوعِ اخیر تنها دو نفر دیده‌ام یا شاید هم فقط یک نفر (و یا حتی هیچکس؟). اما باز هم باید گفت که اندک چیره‌دستان در نگارشِ نوعِ سوم نیز بیش‌ترِ نوشتارهایشان از نوعِ اول یا دوم است.
2. خوددرگیری از منظرِ من دو گونه است: مثبت و منفی.
خوددرگیریِ مثبت در پایان به خودسازی می‌انجامد و خوددرگیریِ منفی به خودویرانگری.
گمانِ من بر آن است که خوددرگیریِ زنانه از نوعِ دوم است. زن خود را می‌کاود اما فرجامِ این کاوش کمتر سویه‌ای از شخصیتِ او را نزدِ خودش روشن می‌سازد و آنچه من دیده‌ام جز این نیست که در پایانِ این خودکاوی، اگر به ابهام‌ها و سردرگمی‌های زن نسبت به خودش افزوده نشده باشد، چیزی هم از آن کاسته نگردیده است.
3. این چرخه‌ی بی‌پایانِ خودکاوی، خوددرگیری و در نهایت باز هم پابرجاماندنِ خود به‌مثابه‌ی ابژه‌ای تاریک نزدِ خویشتن، نه تنها مطلوب/مثبت نیست بلکه جای چندانی برای ژرف‌نگری‌های منطقی باقی نمی‌گذارد. بدونِ اینکه بخواهم حکمی کلی صادر کنم باید بگویم که بسیاری از افرادِ این جنس جهانی دارند سراسر متفاوت از جهانِ اندیشه‌. اینجا دیگر بحثِ استعداد مطرح نیست که سخن از دو گونه وجود و زیست‌جهانِ بیگانه از یکدیگر است. استعداد زمانی طرح می‌شود که این دو جهان بر یکدیگر منطبق باشند. به‌عنوانِ نمونه می‌توان گفت که بسیاری از مردان استعدادِ فلسفه‌ورزی ندارند اما در موردِ زنان چنین سخنی بی‌معنا است. زنان از جهانی یکسره دیگرگون آمده‌اند.
4. من به‌ژرفی باور دارم که بدبینیِ فلسفی و زیستِ فیلسوفانه با خوش‌بینیِ عرفی و زیستِ سرخوشانه هرگز سازگار در نمی‌آید و به‌همان ژرفی باور دارم که هیچ زنی در ناامیدانه‌ترین آناتِ زندگی‌اش نمی‌تواند یک بدبین باشد و البته وارونه‌ی این گزاره درست نیست. یعنی مردانِ بسیاری هستند که در خوش‌بینی و یا حتی گونه‌ی پیش‌رفته‌اش یعنی بلاهت، گوی سبقت از زنان ربوده‌اند. اما بزنگاه اینجاست که ما در تاریخِ اندیشه، بسیار مردانی داشته‌ایم بدبین؛ در ژرف‌ترین لایه‌های وجودی.
5. داوری‌های تا بدینجا به‌هیچ‌رو ارزش‌گذارانه نبود؛ توصیفی بود از زن آن‌سان که من شناخته‌ام و روحیاتِ این جنس تا جایی که من درک کرده‌ام. شاید فرازِ «خوددرگیریِ منفی» به‌ظاهر تنها ارزش‌گذاریِ این نوشتار باشد. اما گمانِ من بر آن است که شادی، شور و شیداییِ انکارناپذیرِ جنسِ زن نسبت به زندگی، جهان و انسان، سرچشمه‌هایی دارد هماغوش با همان درگیری‌های پرتلاطمِ احساسی، خودکاوی‌های ویرانگرِ پیاپی و بی‌پایان، جزر و مدهای درونی و در نهایت تمنای زیر و رو شدنِ زندگی و هیجانِ روزمره.
جهانِ ناآشنا و توجیه‌ناپذیرِ زنان است که زندگی را قابلِ تحمل می‌گرداند.
شورِ پایان‌ناپذیرِ درونِ یک زن است که مرهمِ زشتی‌ها و درندگی‌های دنیایِ بیرون می‌گردد.
یک زن چه‌بسا بتواند یک بدبین را از فرجامِ خودکشی برهاند، نه از آن رو که زیستن را توجیه‌پذیر سازد (چرا که گفتم جهانِ زن از جنسِ توجیه‌پذیری نیست چه رسد به توجیه‌پذیرساختن) بلکه از آن رو که زیستن را تنها و تنها جای‌گاهی از جنسِ زیبایی بخشد تا بتوان برای زمانی نه چندان دراز، بر آن ایستاد و فرو نیفتاد.
6. با وجودِ آنچه در بابِ ترسِ زنان گفته‌اند، من گمان دارم که این هراس (2) نیز بیش‌تر درونی ست تا بیرونی و دستِ بر قضا شیدایی و توجیه‌ناپذیریِ جهانِ درونیِ زن، بسیار بیش از جهانِ خشک و چرتکه‌ایِ مرد توانِ ریسک‌پذیری در شکستنِ زندانِ اجتماع و بی‌پروایی در پشتِ پا زدن بر زندگیِ قراردادی را دارد.
جهانِ زنان نسبت به چرخه‌ی بی‌معنای زندگیِ اجتماعی سرکش‌تر است و جهانِ مردان رام‌تر.


(1) البته به‌تعبیرِ زیبا و باریک‌بینانه‌ی اریک ایمانوئل اشمیت در نمایشنامه‌ی «مهمانسرایِ دو دنیا»، زنان نه در جستجوی عشق که در تمنای ماجرای عاشقانه سیر می‌کنند.
(2) در بابِ تفاوتِ ترس و هراس چنین گفته‌اند که سببِ چنین حالتی در اولی روشن/دانسته و در دومی مبهم/نادانسته است.

مخلوق‌نوشته‌های مرتبط:
رازِ تنِ زن
عشق به توانِ تباهی

پس‌نوشت:
بازتابِ این نوشته و پاره‌ای از نظرهای خوانندگان را در بالاترین می‌توانید ببینید.